Kompresjoterapia oznacza stosowanie zewnętrznego ucisku w celu uzyskania pożądanego efektu klinicznego. Spodziewany skutek można osiągnąć dzięki zastosowaniu gotowych wyrobów uciskowych lub odpowiednich bandaży. Istotne jest, aby ucisk był skuteczny, powtarzalny, stopniowany i możliwie stały. Po założeniu na kończynę materiały uciskowe powinny utrzymywać swoją jakość – nie mogą być podatne na wilgoć ani na działanie wydzielin.
Jakie właściwości powinny mieć wyroby uciskowe?
Bardzo ważnym parametrem biofizycznym wyrobów uciskowych jest ciśnienie międzypowierzchniowe między materiałem uciskowym a skórą. Wielkość ucisku wyrobu kompresyjnego określa się w warunkach in vitro i na tej podstawie oznacza klasę produktu. Na wielkość ciśnienia wywieranego na skórę wpływają:
- stopień sprężystości tkaniny,
- aktywność mięśniowa,
- liczba warstw tkaniny.
Wywierane ciśnienie oraz rodzaj materiału mają podstawowe znaczenie dla skuteczności leczenia. Cechą materiałów wielowarstwowych jest to, że wywierają większe ciśnienie oraz jednocześnie charakteryzują się większą sztywnością. Materiały uciskowe o mniejszej rozciągliwości posiadają większy wpływ na hemodynamikę krążenia żylnego w porównaniu do materiałów o większej sprężystości, jednakże szybciej tracą parametry uciskowe.
Czym się charakteryzują wyroby uciskowe?
Współcześnie wytwarzane wyroby uciskowe charakteryzują się dwukierunkową rozciągliwością (podłużną i poprzeczną). Aby osiągnąć dwukierunkową elastyczność, stosowane są dwie techniki wytwarzania: dzianie płaskie oraz dzianie okrężne.
Okrężnie dziane wyroby uciskowe zabezpieczają około 85% wszystkich rozmiarów kończyn, zapewniając tym samym właściwe dopasowanie wyrobu oraz spełnienie wymagań medycznych. Wyroby uciskowe dziane płasko są produkowane w III i IV klasie ucisku oraz do stosowania w zakresie kończyn górnych i tułowia. Korzystną cechą dziania płaskiego jest możliwość zmieniania szerokości wyrobu w dowolnym czasie przez dodawanie lub usuwanie igieł dziewiarskich. Wadą dziania płaskiego jest konieczność łączenia za pomocą nieatrakcyjnego dość grubego i niekomfortowego szwu. To sprawia, że wyroby dziane płasko nie zawsze są akceptowane przez użytkowników.
Warto wiedzieć: Jak wybrać odpowiedni wyrób uciskowy?
Czym się wyroby uciskowe różnią od bandaży elastycznych?
W odróżnieniu od bandaży elastycznych, gdzie efekt uciskowy zależy głównie od techniki bandażowania i od materiału użytego do produkcji bandaża, to charakter ucisku gotowego wyrobu jest określony przede wszystkim przez sposób przetworzenia materiału, z jakiego został wykonany wyrób uciskowy. Zastosowane włókna decydują o właściwości wyrobu uciskowego.
Specyficzne właściwości włókien określają elastyczność wyrobu, jego zdolność powrotu do pierwotnego kształtu i odporność na uszkodzenia. Ponadto siła wplecionej nici ma zasadniczy wpływ na siłę ucisku wyrobu.
Z czego się robi materiały uciskowe?
Podstawowym surowcem wyrobów uciskowych jest materiał elastyczny. Występują dwa typy surowca elastycznego:
- nić lateksowa,
- nić syntetyczna.
Nić lateksowa wykonana jest z naturalnego kauczuku uzyskiwanego z mleka lateksowego pochodzącego z drzewa kauczukowego.
Nić syntetyczna – elastan – jest produktem chemicznym, którego struktura jest podobna do gumy naturalnej. W ostatnich latach materiał syntetyczny coraz częściej wypiera naturalne włókno kauczukowe. Włókna syntetyczne mogą być przetwarzane w bardzo cienkiej i delikatne nici. Ponadto nici z elastanu są mocniejsze i trwalsze niż nici kauczukowe. Dodatkową zaletą nici z elastanu jest to, że są one bardziej odporne na tłuszcze oraz światło ultrafioletowe. Wykazują one większą wytrzymałość na ścieranie oraz inne czynniki chemiczne. Natomiast wadą wyrobów wykonanych z materiałów syntetycznych jest ich mniejsza rozciągliwość w porównaniu do wyrobów z naturalnego kauczuku.
Produkty z naturalnego kauczuku mają lepszą rozciągliwość, co powoduje, że wkłada się je łatwiej. Ten fakt powoduje, że są bardziej akceptowane przez osoby starsze. Na korzyść wyrobów uciskowych z naturalnego kauczuku przemawia również fakt ich zdolności powrotu do oryginalnego kształtu po jego zmianie, czyli po rozciągnięciu. Na wszystkich dostępnych wyrobach uciskowych musi być podany odsetkowy skład materiałów, z których te wyroby wykonano. Zwykle taka informacja jest zamieszczona na opakowaniu, może również być na samym wyrobie. Informacja taka jest szczególnie przydatna dla określenia warunków przechowywania i użytkowania wyrobu uciskowego.
Jakie są rodzaje wyrobów uciskowych?
Wyroby uciskowe profilaktyczne czy terapeutyczne są produkowane w różnych rozmiarach i są klasyfikowane zgodnie z ich długością na:
- podkolanówki,
- pończochy do połowy uda,
- pończochy,
- rajstopy dla kobiet i mężczyzn,
- rajstopy dla kobiet w ciąży.
Zaletą stosowania gotowych wyrobów uciskowych (podkolanówki, pończochy, rajstopy przeciwżylakowe) jest łatwość zakładania na kończynę i gwarancja utrzymania stałego ucisku.
Polecamy: Czy pończochy uciskowe są skuteczne?
Fragment książki "Kompresjoterapia – przewodnik praktyczny dla fizjoterapeutów i pielęgniarek" (Wydawnictwo Continuo, 2013); rozdział 6, Zasady doboru wyrobów uciskowych, Mariusz Kózka, Marek Kucharzewski. Publikacja za zgodą wydawcy. Tytuł, lid i śródtytuły oraz skróty wprowadzone przez redakcję.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
